Waarom kiest de Caring Movement voor 80% plantaardig, 20% dierlijk?
Op basis van een breed scala aan wetenschappelijke rapporten en gezondheidsadviezen zet de Caring Movement in op een gezond dieet met veel groenten, fruit en vezels. We kiezen hierbij bewust voor een eiwitverdeling van 80% plantaardige eiwitten en maximaal 20% dierlijk. Hieronder leggen we uit waarom we daarin een stap verder gaan dan de adviezen van het Planetary Health Diet die voor een gemiddeld planeetaardig en gezond werelddieet een verdeling van 70/30 adviseert.
In het heel kort: vanuit gezondheidsoogpunt is iedere verdeling met meer dan 60% groenten een grote winst en zelfs een 100% plantaardig is gezond mits voldoende gevarieerd. Vanuit oogpunt van klimaat en natuur, is meer plantaardig en minder dieren beter. Omdat ecologische doelen niet gehaald worden en er veel meer actie nodig is voor klimaat en milieu om een grote wereldwijde gezondheidscrisis te voorkomen, moeten welvarende landen een stap extra zetten wanneer zij dat kunnen. En dat kunnen we.
________________________________________
Waarom een Planetary Health Diet?
1. Ons huidige voedselsysteem is onhoudbaar
Nederlanders eten momenteel – net als de mensen in de meeste andere Westerse landen – te veel eiwit en in Nederland is de eiwitverdeling nu 60% dierlijk en 40% plantaardig. Ook eten Nederlanders teveel zout, vet, suiker en eten we de minste groenten van alle Europeanen.
Daarnaast produceert onze gigantische veehouderij heel veel dierlijke eiwitten ten koste van kostbare landbouwgrond in andere landen en ten koste van het milieu hier. Dit overwegend dierlijk georiënteerde voedselsysteem legt een enorme druk op zowel de planeet als de volksgezondheid. Een transitie naar meer plantaardig draagt bij aan de oplossing van vrijwel alle Social Development Goals:
• Klimaatverandering
• Verlies van biodiversiteit
• Ontbossing
• Bodemverarming
• Slechtere lucht-, bodem- en waterkwaliteit
• De stikstofcrisis
• Eutrofiëring van oceanen
• Chemische verontreiniging (o.a. PFAS en pesticiden)
Daarnaast veroorzaakt de inefficiënte productie van dierlijke producten:
• Voedsel- en watertekorten
• Antibioticaresistentie
• Een groter risico op zoönosen (infectieziekten overdraagbaar van dier op mens)
De overconsumptie van dierlijke, met name bewerkte producten, leidt tot een toename van welvaartsziekten zoals:
• Overgewicht
• Hart- en vaatziekten
• Diabetes type 2
• Kanker
• Dementie
• Gewrichtsklachten
Daarnaast zijn er andere gezondheidsproblemen die worden gelinkt aan het huidige voedselsysteem. Denk aan astma, COPD en neurologische aandoeningen als Parkinson nemen toe door luchtvervuiling, pesticidengebruik en hittestress.
________________________________________
2. De EAT-Lancet Commissie: een kantelpunt
In 2019 presenteerde de EAT-Lancet Commissie haar rapport “Healthy Diets from Sustainable Food Systems”. Hierin wordt gepleit voor een wereldwijde transformatie van het dierlijke naar een overwegend plantaardig voedselsysteem.
Doel:
Gezonde dieten bestaan uit:
• Optimale calorie-inname (in westerse landen vaak overconsumptie)
• Overwegend plantaardige voeding
• Onverzadigde vetten (plantaardig) in plaats van verzadigde vetten
• Weinig geraffineerde granen, toegevoegde suikers en sterk bewerkte producten
Plantaardige voeding zoals groenten, fruit, noten en zaden bevat alle essentiële aminozuren, plus vezels, antioxidanten, onverzadigde vetten en fytonutriënten – stoffen die in dierlijke producten ontbreken.
Planetary Health Diet heeft dit uitgerekend tot een gemiddelde 70%/30%.
De wereldwijd geadviseerde verhouding is 70% plantaardig en 30% dierlijk, met ruimte voor lokale aanpassing op basis van cultuur, geografie en demografie.
________________________________________
3. Westerse landen kunnen en moeten daarom verder gaan dan gemiddeld
• Westerse landen (hogeinkomens-landen) hebben de grootste impact op het klimaat door overproductie, voedselverspilling en hoge vleesconsumptie.
• Westerse landen hebben vanuit een bevoordeelde en welvarende positie de mogelijkheid om alle inwoners van een gezond en gevarieerd dieet te voorzien en koploper te zijn in de voedseltransitie.
• Vanuit solidariteit met lage- en middeninkomenslanden is een sterke plantaardige verschuiving noodzakelijk.
• De overconsumptie in deze landen ondermijnt de voedselzekerheid elders.
Daarom is 80% plantaardig in westerse landen niet alleen wenselijk, maar voor de Caring Movement een minimale ondergrens.
________________________________________
4. EatLancet is al achterhaald: ecologische targets worden niet gehaald:
* De doelstelling van maximaal 1,5 graad opwarming wordt vrijwel zeker niet gehaald.
• Meer dan 95% van de landen voldoet niet aan het klimaatakkoord van Parijs.
• De landbouwgrond raakt uitgeput en droogt uit, waardoor kunstmest- en watergebruik stijgt.
• Bij ongewijzigd beleid stijgt de wereldwijde dierlijke productie van 85 naar 115 miljard dieren per jaar.
• Visconsumptie (waarvan de helft uit aquacultuur) stijgt tot boven de 2000 miljard vissen per jaar.
• Tegelijkertijd vlakt de voedselproductie af door klimaatverandering en ecologische degradatie.
Conclusie: voor een houdbaar systeem zijn diepgaande veranderingen noodzakelijk. Hoe meer plantaardig, hoe beter voor mens en planeet.
________________________________________
5. Principes van duurzame voeding:
1. Gezonder – hoofdzakelijk plantaardig is beter voor mens en milieu.
2. Efficiëntie – plantaardige productie is efficiënter, maar staat onder druk door bodemverarming en verlies aan biodiversiteit.
3. Minder verspilling – voedselverlies moet drastisch omlaag.
6. Waarom hanteren wij 80% plantaardig als ondergrens?
• Tegen 2050 heeft de helft van de wereldbevolking overgewicht. De zorg wordt onbetaalbaar.
• De dierlijke eitwit consumptie blijft wereldwijd stijgen, vooral in opkomende economieën.
• Klimaatverandering beperkt de mogelijkheden voor verdere intensivering van de landbouw.
• Een 80/20-verhouding is volgens de Caring Movement het minimale dat nodig is om binnen planetaire grenzen te blijven.
________________________________________
7. Er zijn positieve signalen
• De eiwittransitie evolueert naar een bredere voedseltransitie.
• Europese gezondheidsraden adviseren minimaal 75% plantaardig – verdergaand dan het huidige Nederlandse advies van 60/40.
• Vegetarisch en veganistisch eten wordt in Nederland nu positief beoordeeld door gezondheidsinstanties.
• De grootste diëtistenorganisatie (Academy of Nutrition and Dietetics) stelt dat vegetarisch/vegan veilig en gezond is, mits goed gevarieerd.
• Steeds meer zorgorganisaties nemen 80/20 op in hun beleid.
• De Federatie Medisch Specialisten verwerkt 80/20 in haar toekomstvisie voor opleidingen.
________________________________________
8. Wetenschappelijke onderbouwing (alle referenties en onderzoeken staan hier verzameld)
• WMO (2024): hoogste CO₂-concentraties in 800.000 jaar, toenemende droogtes en mislukkende oogsten.
• The Global and Regional Costs of Healthy and Sustainable Diets: hoge inkomenslanden moeten het meest veranderen – voor gezondheid én solidariteit.
• The Hunger Gap (Monbiot): holistische analyse van de voedselcrisis.
• Exeter University: waarschuwt voor sociale, economische en ecologische instorting vóór 2050.
• Boston Consulting Group: klimaatinactie kan 1/3 van het wereldwijde BBP kosten.
• Science Reports: biodiversiteitsverlies, massale uitsterving en onleefbare gebieden bij een halve graad extra opwarming.
• Low-carbon diets: kunnen de mondiale gezondheids- en ecologische kosten drastisch verlagen.